Αν και αρχικά είχα κάτι διαφορετικό στο μυαλό μου αποφάσισα να το αφήσω για κάποιο από τα επόμενα άρθρα. Αυτή τη φορά θα πάμε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και πολύ πιο πίσω στο χρόνο για θα δούμε ένα άλλο αυτοκίνητο, κυριολεκτικά από τα πρώτα που κυκλοφόρησαν στους δρόμους, το οποίο ήταν αυτό που έκανε το πρώτο μεγάλο βήμα έτσι ώστε να μπει αυτή η εφεύρεση στην καθημερινότητά μας και να την αλλάξει εντελώς παράλληλα με την παγκόσμια οικονομία.
Μέχρι τις αρχές του 20ουαιώνα το αυτοκίνητο αποτελούσε πολυτέλεια και ήταν προσιτό μόνο στους πλούσιους. Τα περισσότερα από αυτά ήταν πολύπλοκα και δύσχρηστα μηχανήματα που χρειαζόντουσαν συνεχή συντήρηση και κάποιον ειδικευμένο, ξεχωριστά για το καθένα, για να τα οδηγήσει. Το 1908 όμως ήρθε ο Henry Ford για να ανατρέψει τα μέχρι τότε δεδομένα λανσάροντας το πρώτο αυτοκίνητο μαζικής παραγωγής, το Model T.
Το Model T δεν ήταν το πρώτο αυτοκίνητο που κατασκεύασε η Ford. Από το 1903 που ιδρύθηκε η εταιρεία, είχαν ήδη κυκλοφορήσει τα Model A & N χωρίς όμως να ικανοποιούν το Ford. Ήταν αποφασισμένος να φτιάξει ένα αξιόπιστο και απλό αυτοκίνητο το οποίο θα ήταν προσιτό στον Αμερικανό της μεσαίας τάξης και θα μπορούσε να πάει παντού (Τότε δεν υπήρχαν και πολλοί δρόμοι). Το κλειδί για την επιτυχία του ήταν η “αλυσίδα παραγωγής”, κάτι που επίσης εμπνεύστηκε ο ίδιος και που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της Αμερικάνικης αλλά και της παγκόσμιας βιομηχανίας. Η μαζική παραγωγή είχε ως αποτέλεσμα ο Ford να μπορεί να κατεβάσει σταδιακά αλλά σημαντικά το κόστος πώλησης του Model T, αφού το κέρδος του προερχόταν από το μεγάλο αριθμό πωλήσεων και το αυτοκίνητο έγινε ακόμα πιο προσιτό. Με την αλυσίδα παραγωγής, ένα αυτοκίνητο χρειαζόταν λιγότερο από 6 ώρες αρχικά και όταν εξελίχθηκε πλήρως μόλις 93 λεπτά για να κατασκευαστεί έναντι των 12,5 ωρών που χρειαζόταν μέχρι τότε.
Την πρώτη χρονιά που κυκλοφόρησε, το 1908, η τιμή πώλησής του ήταν 825$ (20.000$ – 21.000$ σημερινά), όταν ο ανταγωνισμός στοίχιζε 2.000$ – 3.000$ (48.000$ – 73.000$ σημερινά) και σημείωσε 10.000 πωλήσεις. Τέσσερα χρόνια αργότερα, με την τιμή να έχει πέσει (!) πλέον στα 575$, οι πωλήσεις ανέβηκαν σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα. Το 1914 Βρίσκει τη Ford Motor Company να διεκδικεί το 48% της αγοράς αυτοκινήτου. Σχεδιαστές του ήταν ο Childe Harold Wills και οι Ούγγροι Joseph Α. Galamb και Eugene Farkas. Στην ομάδα συμμετείχαν επίσης οι Henry Love, C. J. Smith, Gus Degner και Peter E. Martin.
Η καρδιά του Model T, o κινητήρας του, είχε χωρητικότητα 2.900 cc ενώ η διάταξη των κυλίνδρων ήταν σε σειρά, με τις βαλβίδες να βρίσκονται στο πλάι (από τη μία πλευρά οι βαλβίδες εισαγωγής και από την άλλη οι εξαγωγής). Με την κίνηση να μεταδίδεται στους πίσω τροχούς με μόνο δύο ταχύτητες και όπισθεν, το σύνολο απέδιδε 20 hp με την τελική ταχύτητα του οχήματος να κυμαίνεται ανάμεσα στα 64-72 km/h (40-45 mph). Η πρωτοπορία που εισήγαγε αυτός ο κινητήρας, εκτός από το μονό μπλοκ, ήταν η αποσπωμένη κεφαλή του, που έκανε εργασίες όπως η ρύθμιση των βαλβίδων του πολύ πιο εύκολες. Ο κινητήρας μπορούσε να κάψει βενζίνη, κηροζίνη ή ακόμα και αιθανόλη, με την κατανάλωση να κυμαίνεται από 11 L εώς 18 L ανά 100 km.
Το σύστημα ανάρτησης του περιλάμβανε μία μόνο εγκάρσια ημιελλειπτική σούστα για κάθε άξονα και όχι μία για κάθε τροχό. Άλλη μια καινοτομία που εφάρμοσε ο Ford εξοικονομώντας βάρος και κόστος, αλλά χωρίς να επηρεάζεται η απόδοση. Ένα σύστημα με ελατήρια για την απορρόφηση των κραδασμών υπήρχε αλλά ήταν μέρος του έξτρα εξοπλισμού.
Για την ηλεκτρική τροφοδοσία του Model T οι μηχανικοί είχαν εγκαταστήσει ένα δυναμό. Πως έπαιρνε όμως μπροστά ο κινητήρας χωρίς μπαταρία; Η απάντηση είναι μία: Μανιβέλα. Τα μοντέλα που κατασκευάζονταν από το 1919 και μετά είχαν τη δυνατότητα για ηλεκτρική μίζα αλλά μόνο μετά το 1926 έγινε μέρος του βασικού εξοπλισμού. Η μίζα ήταν ένα μικρό, στρογγυλό κουμπί και βρισκόταν στο πάτωμα του οχήματος. Αξίζει να σημειωθεί πως το σύστημα εκκίνησης με τη μανιβέλα παρέμεινε, μέσα στα πλαίσια της ιδεολογίας του αξιόπιστου αυτοκινήτου.
Μέχρι τώρα έχουμε ένα αυτοκίνητο που ενώ δεν μας εντυπωσιάζει με τις επιδόσεις του μας φαίνεται μόνο λίγο διαφορετικό, λειτουργικά τουλάχιστον, από τα σημερινά. Τόσο παλιό και δεν έχει καμία ιδιομορφία; Λάθος!
Η κίνηση του αυτοκινήτου ελέγχεται από τρία πεντάλ στο πάτωμα και το χειρόφρενο ενώ το γκάζι είναι ένας μοχλός δίπλα από το τιμόνι. Με συνδυασμό του αριστερού πεντάλ και του χειρόφρενου μπορούσε να γίνει η επιλογή των ταχυτήτων (αργή, γρήγορη & νεκρά), το μεσαίο χρησίμευε για την επιλογή της όπισθεν και το δεξί ως φρένο του κιβωτίου, το οποίο ουσιαστικά ήταν το φρένο του αυτοκινήτου, με εφαρμογή όμως μόνο τους πίσω τροχούς. Εδώ θα καταλάβετε καλύτερα πως λειτουργούσε το σύστημα μετάδοσης.
Το ρεζερβουάρ της βενζίνης βρίσκεται κάτω από το μπροστινό κάθισμα και με τη βαρύτητα να είναι η μόνη υπεύθυνη για τη μεταφορά του καυσίμου από εκεί στο καρμπιρατέρ (χωρίς αντλία) πολύ συχνά παρουσιαζόταν πρόβλημα στην οδήγηση σε δρόμο με ανηφόρα. Όταν υπήρχε λίγο μόνο καύσιμο στο δοχείο η κλίση του δρόμου δεν του επέτρεπε να φτάσει στο καρμπιρατέρ. Η άμεση λύση ήταν η ανάβαση με την όπισθεν.
Άλλες “ιδιομορφίες” ήταν πως ρόδες του ήταν ξύλινες και τα φώτα έγιναν ηλεκτρικά από το 1915 και μετά αφού μέχρι τότε άναβαν με ασετιλίνη. Ακόμα, η χρήση του Model T δεν περιοριζόταν μόνο στην μετακίνηση. Μια συνηθισμένη χρήση του ήταν να αφαιρείται ο ένας τροχός και να προσαρμόζεται κάποιος ιμάντας έτσι ώστε να χρησιμοποιείται σαν “εργαλείο” (τροχαλία, αντλία κλπ). Κάποιοι μάλιστα τα διέλυαν και τα μετέτρεπαν έτσι ώστε τα μέρη τους να χρησιμοποιούνται μόνο ως μηχανήματα – εργαλεία. Μην ξεχνάτε ότι μιλάμε για μια εποχή που ακόμα και το ηλεκτρικό ρεύμα σπανίζει.
Συνοψίζοντας, το Model T κατασκευαζόταν από το 1908 μέχρι το 1927, σημειώνοντας περισσότερες από 15 εκατομμύρια μονάδες σε πωλήσεις ενώ ο κινητήρας του συνέχιζε να κατασκευάζεται και να χρησιμοποιείται και αργότερα. Ήταν το πρώτο “Παγκόσμιο αυτοκίνητο” αφού κατασκευάστηκε και σε περισσότερες από δέκα χώρες και κυκλοφόρησε σε ακόμα περισσότερες. Επίσης, πολύ σημαντικό, επιτρέψτε μου να πω ίσως πιο σημαντικό από το ίδιο το αυτοκίνητο, ήταν η εφαρμογή της αλυσίδας παραγωγής για πρώτη φορά. Και για να προλάβω τυχών “παρατηρήσεις” ή απορίες, το Model T ήταν αυτό που έκανε το αυτοκίνητο προσιτό σε ένα ευρύτερο κοινό αλλά το “Σκαθάρι” της VW ήταν αυτό που έβαλε το αυτοκίνητο πραγματικά σε κάθε σπίτι.
[Πηγές: eyewitnesstohistory, wikipedia, motorera, caranddriver, modeltcentral]