Ένας δικηγόρος σε μία λίστα για πιονιέρους της ασφάλειας αυτοκινήτων; Κι όμως, ο Ralph Nader κέρδισε αυτή τη θέση με αγώνες στο πλευρό των καταναλωτών και με λυπεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι δεν βλέπω το όνομα του να αναφέρεται συχνά. Γιατί ο Nader, μπορεί να μην ήταν κάποιος ιδιοφυής εφευρέτης όπως ο Barenyi ή ένας ανιδιοτελής επιστήμων όπως ο Patrick, αλλά με τις πράξεις του, άλλαξε σε μεγάλο βαθμό το τοπίο της ασφάλειας των αυτοκινήτων που οδηγούμε.
Ο Ralph Nader γεννήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου του 1934. Σπούδασε στο Princeton –το οποίο του πρόσφερε υποτροφία αλλά ο πατέρας του Nader την αρνήθηκε ώστε να την χρησιμοποιήσει κάποιος που την έχει ανάγκη– και στη συνέχεια γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Harvard. Αποφοίτησε το 1958 και ξεκίνησε να ασκεί το επάγγελμα στο Connecticut των Η.Π.Α. αλλά θα περνούσαν κάποια χρόνια πριν ξεκινήσει την ιστορία που τον έκανε γνωστό.
Μόλις έναν χρόνο μετά την αποφοίτηση του από το Harvard, η Volvo παρουσίαζε την πρώτη ζώνη 3 σημείων και ο άνθρωπος που πρέπει να ευχαριστούμε γι’ αυτό, ονομάζεται Nils Bohlin. Το πρώτο αυτοκίνητο παραγωγής που εξοπλίστηκε με αυτό το θαυματουργό εξάρτημα, ήταν το Volvo PV 544 και προς τιμήν της, η Σουηδική εταιρία δεν κατοχύρωσε το σχέδιο της ζώνης ώστε να το υιοθετήσουν κι άλλοι κατασκευαστές. Όμως, ελλείψει πολιτικής ή καταναλωτικής πίεσης, οι εταιρίες την αγνόησαν… Την ίδια χρονιά, ο Nader δημοσίευε το άρθρο “Το ασφαλές αυτοκίνητο που δεν μπορείς να αγοράσεις” στο οποίο τα έβαζε ευθέως με τους “Big Three” του Detroit. Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 όμως, το ποτήρι ξεχείλισε. Καθώς ο Nader έψαχνε και διάβαζε αναφορές για συστήματα ασφαλείας που βρίσκονταν στα ντουλάπια των εταιριών αλλά δεν πέρασαν ποτέ στην παραγωγή, εξοργίστηκε και ξεκίνησε μία αλυσιδωτή αντίδραση που θα άλλαζε σημαντικά την κατάσταση στα χρόνια που ακολούθησαν.
Συνειδητοποίησα ότι υπήρχαν πολλά, ενδεχομένως σωτήρια, συστήματα ασφαλείας, στα “ράφια” των εταιριών. Συστήματα που οι μηχανικοί σχεδίασαν και κατασκεύασαν τα προηγούμενα χρόνια αλλά ποτέ δεν τοποθετήθηκαν σε αυτοκίνητα. Και άρχισα να ρωτάω “γιατί;”. Γιατί πουλούσαν στυλ και όχι ασφάλεια;
Δήλωσε ο Nader σε συνέντευξη που παραχώρησε πριν από χρόνια. To 1965, ο Nader δημοσίευσε το διάσημο πλέον “Unsafe at Any Speed: The Designed-In Dangers of the American Automobile”. Το βιβλίο έγινε γνωστό για την έντονη κριτική στην Chevrolet Corvair, που χαρακτήριζε ως “The One Car Accident” αλλά στην πραγματικότητα, ήταν μία δριμύτατη κριτική στους κατασκευαστές. Κριτική που εστίαζε αντίσταση τους να χρησιμοποιήσουν συστήματα ασφαλείας –όπως οι ζώνες 3 σημείων για παράδειγμα- και τον δισταγμό τους να ξοδέψουν χρήματα στην βελτίωση της ασφάλειας των αυτοκινήτων που πουλούσαν.
Αντί να χαμηλώσουν τα κεφάλια τους από ντροπή, οι εταιρίες –και πιο συγκεκριμένα η GM– προσπάθησε να καταστρέψει την εικόνα του Nader. Παγίδευσε τα τηλέφωνα του, προσέλαβε ντετέκτιβ για να ερευνήσουν το παρελθόν του και προσέλαβε ιερόδουλες για να τον παγιδέψουν… Η υπόθεση πήγε στα δικαστήρια, όπου ο Nader αποζημιώθηκε με $425.000, τα οποία χρησιμοποίησε για να ιδρύσει το Center for Study or Responsive Law.
Το σημαντικό όμως είναι ότι το βιβλίο και η δημοσιότητα που πήρε το θέμα, ανάγκασε την Αμερικάνικη κυβέρνηση να εξετάσει την υπόθεση. Ο Nader κατέθεσε ενώπιον του Κογκρέσου και οι αγώνες που έδωσε τους επόμενους μήνες, οδήγησαν στην ομόφωνη έγκριση του National Traffic and Motor Vehicle Safety Act που μεταξύ άλλων, ίδρυσε την National Highway Traffic Safety Administration –NHTSA– και της παραχώρησε σημαντικές εξουσίες. Καθόλου άσχημα για έναν άνθρωπο ενάντια σε μία ολόκληρη βιομηχανία, μία εποχή που δεν υπήρχε η ευαισθητοποίηση στα θέματα ασφάλειας.
Και μην νομίζεις πως από τότε, ο Nader κάθεται άπραγος. Εκτός από τους πάρα πολλούς οργανισμούς που είτε ίδρυσε, είτε ενέπνευσε, ο Nader έχει κατέβει ως υποψήφιος για την προεδρία των Η.Π.Α. τέσσερις φορές –δύο με το “Πράσινο Κόμμα” και δύο ως ανεξάρτητος- ενώ παρακολουθεί πολύ στενά τα τεκταινόμενα ασκώντας πολλές φορές κριτική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, όσον αφορά στους χειρισμούς της NHTSA στην υπόθεση με την General Motors και τις ελαττωματικές μίζες. Ίσως η μεγαλύτερη συνεισφορά του Nader, είναι η ρητορική του σχετικά με τις πρακτικές των εταιριών. Ναι, δεν είπε ποτέ κάτι που δεν ξέραμε. Γνωρίζουμε ότι οι εταιρίες λογαριάζουν περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο το κέρδος, αλλά ίσως, όσο περισσότεροι μιλούν γι’ αυτό, τόσο περισσότερο θα το σκεφτόμαστε και εμείς. Θα κλείσω παραθέτοντας την τελευταία παράγραφο του άρθρου που δημοσίευσε το 1959. Σκέψου πολύ καλά τι λέει και μην περιοριστείς μόνο στον τομέα της ασφάλειας…
Η καλύτερη ίσως περίληψη του θέματος, είναι το σχόλιο ενός γιατρού για την πολιτική σχεδιασμού των εταιριών: “Μεταφράζοντάς το στην Ιατρική, θα ήταν συγκρίσιμο με το να αποκρύπτονται γνωστές μέθοδοι με τρομερή αξία στην σωτηρία ζωών.”
Τροφή για σκέψη… Αυτός ήταν λοιπόν ο Ralph Nader. Ένας μάχιμος ακτιβιστής που πρόσφερε πολλά στην αυτοκίνηση και ακόμα περισσότερα στους οδηγούς και τους επιβάτες των αυτοκινήτων. Για πολλούς, ο ιδρυτής της μοντέρνας προστασίας καταναλωτή στις Η.Π.Α. και όχι μόνο.