Η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας ανακοίνωσε ένα νέο σχέδιο με το οποίο θέλει να μετασχηματίσει την οικονομίας της χώρας. Το σχέδιο που εγκρίθηκε νωρίτερα από του υπουργικό συμβούλιο της χώρας, με όνομα “Saudi Vision 2030” παρουσίασε ο αναπληρωτής διάδοχος του θρόνου Mohammed bin Salman και αυτό έχει σαν στόχο τη μεταρρύθμιση της οικονομίας της χώρας, τα επόμενα 15 χρόνια, προκειμένου να εξαρτάται λιγότερο από το πετρέλαιο και την εξαγωγή του και αποτελεί τη μεγαλύτερη οικονομική μεταρρύθμιση του κράτους από την ίδρυση του το 1932.
Όπως δήλωσε ο Mohammed bin Salman, οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα προχωρήσουν ακόμη και αν η τιμή του πετρελαίου ενισχυθεί πάνω από τα 70 δολάρια το βαρέλι. “Έως το 2030 η Σαουδική Αραβία δεν θα εξαρτάται από το πετρέλαιο“, είπε χαρακτηριστικά. Τα κρατικό σχέδιο της Σαουδικής Αραβίας αναμένεται να αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά από το 2017 και στόχος είναι να αυξηθεί η συνεισφορά στο ΑΕΠ των μη πετρελαϊκών εξαγώγιμων προϊόντων από το 16% στο 50%. “Μπορούμε να πετύχουμε αυτό το όραμα με το αργό ακόμα και κάτω από τα 30 δολάρια το βαρέλι“, είπε ο πρίγκηπας Salman.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Mohammed bin Salman ανακοίνωσε ότι η Σαουδική Αραβία σχεδιάζει την πώληση ποσοστού μικρότερου του 5% της κρατικής εταιρείας πετρελαίου Saudi Aramco μέσω αρχικής δημόσιας προσφοράς (IPO), που αναμένεται να ξεπεράσει τα 2 τρισ. δολάρια, μιας και η αξία του πετρελαϊκού γίγαντα Saudi Aramco, αγγίζει τα 2,5 τρισ. δολάρια. Ο ίδιος εξέφρασε την επιθυμία του η Aramco να μετατραπεί σε εταιρεία συμμετοχών με ένα εκλεγμένο διοικητικό συμβούλιο. Παράλληλα, πρόσθεσε ότι και οι θυγατρικές της θα πωληθούν μέσω IPO.
Το κρατικό Ταμείο Επενδύσεων αναδιαρθρώνεται για να προσελκύσει επενδύσεις από το εξωτερικό, αντλώντας χρήματα από την πώληση κρατικών συμμετοχών, όπως το ποσοστό της Saudi Aramco, ενώ τις επενδυτικές αποφάσεις θα λαμβάνει εκλεγμένο διοικητικό συμβούλιο. Ο πρίγκιπας επίσης σχεδιάζει να αυξήσει το μερίδιο των εθνικών συμμετοχών σε ταμεία επενδύσεων στο εξωτερικό από 5% σε 50% μέχρι το 2020, διευρύνοντας τις πηγές εισοδήματος. Αρκετές από τις κρατικές παροχές πρόνοιας αναμένεται επίσης να περιοριστούν ή και καταργηθούν, συμπεριλαμβανομένων των επιδοτήσεων αγοράς καυσίμων.
Εξάλλου, η δέσμευση της Σαουδικής Αραβίας σχετικά με τη συμφωνία του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, προβλέπει ότι τα σχέδια οικονομικής διαφοροποίησης θα οδηγήσουν στην περικοπή 130 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα ετησίως έως το 2030. Μάλιστα, αρκετοί αναλυτές πιστεύουν ότι πρόκειται για μία συντηρητική εκτίμηση, και ότι η Σαουδική Αραβία μπορεί ακόμα και να διπλασιάσει τον αριθμό αυτό. Μέρος από τα έσοδα που θα αποφέρει η πώληση του ποσοστού της Aramco θα κατευθυνθούν προς τη δημιουργία ενός νέου ταμείου δημοσίου πλούτου ύψους 2 τρισ. δολαρίων. Σύμφωνα με τον πρίγκηπα Salman, θα πρόκειται για “το μεγαλύτερο δημόσιο ταμείο στον κόσμο”.
Στο μακρόπνοο σχέδιο περιλαμβάνονται μεταρρυθμίσεις πρωτόγνωρες για τη χώρα την ποικιλομορφία της οικονομίας, όπως για παράδειγμα στην εξόρυξη ορυκτών, όπου οι αρχές φιλοδοξούν να δημιουργήσουν 90.000 θέσεις εργασίας. Άλλοι τομείς της οικονομίας στους οποίους αναμένεται να δοθεί βάρος είναι ο τουρισμός και οι ψηφιακές υπηρεσίες.
Στην παρουσίαση του Vision 2030 αγγίχτηκαν και θέματα – ταμπού για την υπερσυντηρητική κοινωνία της Σαουδικής Αραβίας, όπως η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό. Ο στόχος είναι να αυξηθεί το ποσοστό τους από το 22% στο 30% αφού όπως αναφέρει η ανακοίνωση του σχεδίου, πάνω από 50% των αποφοίτων πανεπιστημίου στη χώρα είναι γυναίκες. Τομές θα γίνουν και στο σύστημα απονομής βίζας με ταχύτερες διαδικασίες ενώ θα επιτρέπεται και στους ξένους που ζουν και εργάζονται στη χώρα να αγοράζουν κατοικίες σε συγκεκριμένες περιοχές. Συνολικά, το σχέδιο προβλέπει μείωση της ανεργίας από το 11,6% στο 7% και την αύξηση της συμμετοχής στο ΑΕΠ των μικρομεσαίων και μεσαίων επιχειρήσεων, από το 20% στο 35%. Επί του παρόντος, το 90% των Σαουδάραβων απασχολούνται από την κυβέρνηση, η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση είναι δωρεάν ενώ δεν υπάρχει φόρος εισοδήματος.
Η Σαουδική Αραβία έχει έναν από τους μεγαλύτερους αμυντικούς προϋπολογισμούς στον κόσμο με 46 δισ. δολάρια σε δαπάνες το 2015 και πρόβλεψη για 57 δισ. δολάρια το 2016. “Είμαστε τρίτοι ή τέταρτοι σε αμυντικές δαπάνες στον κόσμο, αλλά ο στρατός μας είναι μόλις μέσα στους είκοσι καλύτερους“, είπε ο πρίγκηπας, που εκτελεί και χρέη υπουργού Άμυνας. Προανήγγειλε, ως μέρος του Vision 2030, τη δημιουργία μίας εταιρείας holding, αποκλειστική ιδιοκτησία του δημοσίου, που θα γίνει “ομπρέλα” για τις αμυντικές βιομηχανίες της χώρας. Στόχος η αύξηση του ποσοστού προμηθειών από τοπικούς κατασκευαστές όπλων στο 50% του συνολικού προϋπολογισμού – με αναμενόμενο αποτέλεσμα τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Στο άκουσμα της ανακοίνωσης των βαθιών μεταρρυθμίσεων, το χρηματιστήριο της Ριάντ αντέδρασε θετικά, κλείνοντας 2,5% ψηλότερα με όγκο συναλλαγών που σημείωσε ρεκόρ τετραετίας. Για να κατανοήσει κανείς τι ώθησε τις αρχές της χώρας να προχωρήσουν σε αυτό το σχέδιο που το ΔΝΤ χαρακτήρισε “φιλόδοξη” προσπάθεια, πρέπει να συνυπολογίσει πως το 72% όλων των κρατικών εσόδων προέρχεται από το αργό. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού έφτασε τα 98 δισ. δολάρια, κάνοντας το ΔΝΤ να προβλέπει πως η χώρα θα ξεμείνει από χρήματα μέσα σε λιγότερο από πέντε χρόνια, αν οι τιμές του πετρελαίου παραμείνουν ίδιες, με την χώρα στη μέγγενη της αγοράς του αργού, να έχει αναγκαστεί να “βουτήξει” στα διαθέσιμα του κράτους, με τις προβλέψεις και άλλων διεθνών οίκων να μιλούν για μη βιωσιμότητα αν δεν υπάρξουν μεταρρυθμίσεις, μέσα στα επόμενα 5 χρόνια. Η πίεση στη χώρα φαίνεται μεταξύ άλλων από την αύξηση κατά 80% στις τιμές της βενζίνης πέρυσι, αλλά και τις ανοδικές τάσεις των τιμών ακόμη και στο νερό – με αποτέλεσμα ο βασιλιάς Salman να εκδιώξει τον υπουργό νερού μόλις την προηγούμενη εβδομάδα.