Από αύριο, Παρασκευή 1η Σεπτεμβρίου 2017, τίθενται σε ισχύ οι αυστηρότερες δοκιμές εκπομπών ρύπων στην Ευρώπη, οι οποίες θα βασίζονται στις πραγματικές εκπομπές ενός αυτοκινήτου, και όχι στις εργοστασιακές όπως ίσχυε μέχρι και σήμερα.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που συνδέονται με τις εκπομπές των οχημάτων;
Οι εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων αποτελούν τη σημαντικότερη περιβαλλοντική αιτία πρόωρων θανάτων στην ΕΕ, και ευθύνονται για αναπνευστικές παθήσεις, υψηλότατες δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης και απώλεια ημερών εργασίας. Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι τρεις ατμοσφαιρικοί ρύποι [τα σωματίδια (ΑΣ 2,5), το διοξείδιο του αζώτου (NO2) και το όζον (O3)] ευθύνονται από μόνοι τους για 400.000 πρόωρους θανάτους ετησίως στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων περίπου 70.000 θανάτων συνδεόμενων άμεσα με το διοξείδιο του αζώτου (NO2). Οι αστικές μεταφορές αποτελούν έναν από τους λόγους για τους οποίους σε πολλές αστικές περιοχές διαπιστώνονται υπερβάσεις των επιτρεπτών ορίων ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Πώς ρυθμίζονται οι εκπομπές ρύπων των οχημάτων σε επίπεδο ΕΕ;
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η Επιτροπή πρωτοστάτησε σε σειρά προσπαθειών της ΕΕ για τη σταδιακή μείωση των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων από τα οδικά οχήματα, μέσω της βελτίωσης της ποιότητας των καυσίμων και του καθορισμού ολοένα και πιο αυστηρών ορίων εκπομπών για τα νέα οχήματα.
Σε ό,τι αφορά δε ειδικότερα τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου (NOx), η Επιτροπή έχει αυστηροποιήσει τα ανώτατα όρια εκπομπών NOx για τα πετρελαιοκίνητα επιβατηγά αυτοκίνητα επανειλημμένα:
- Ιανουάριος 2000: 500 mg/km (Euro 3)
- Ιανουάριος 2005: 250 mg/km (Euro 4)
- Σεπτέμβριος 2009: 180 mg/km (Euro 5)
- Σεπτέμβριος 2014: 80 mg/km (Euro 6)
Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν αρκεί. Το πρόσφατο σκάνδαλο των εκπομπών έδειξε ότι κάποια από τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν σήμερα δεν τηρούν τις τιμές αυτές όταν κινούνται υπό πραγματικές συνθήκες οδήγησης, δηλαδή ότι στον αέρα που αναπνέουμε εκπέμπονται στην πραγματικότητα περισσότεροι ρύποι.
Η θέσπιση της διαδικασίας δοκιμής των εκπομπών σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης (Real Driving Emissions – RDE) αυστηροποιεί περαιτέρω τους κανόνες, καθώς η διαδικασία αυτή ελέγχει τις εκπομπές NOx και πολύ λεπτών σωματιδίων (αριθμού σωματιδίων – PN) των οχημάτων στον δρόμο, και θα περιορίσει σημαντικά την υφιστάμενη απόκλιση μεταξύ των μετρήσεων των εκπομπών σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης και αυτών που πραγματοποιούνται σε εργαστήριο.
Επιπλέον, η Επιτροπή εξακολουθεί να ασκεί πιέσεις για την πλήρη εφαρμογή των υφιστάμενων στόχων για την ποιότητα του αέρα σε ολόκληρη την ΕΕ, ενώ αναπτύσσει και φιλόδοξες πρωτοβουλίες για την προώθηση των οχημάτων χαμηλών εκπομπών.
Πώς ελέγχονται οι εκπομπές των αυτοκινήτων;
Για να μπορεί ένα αυτοκίνητο να διατεθεί στην αγορά, πρέπει να λάβει «έγκριση τύπου»: η αρμόδια εθνική αρχή πρέπει να πιστοποιήσει ότι τα πρωτότυπα του οικείου μοντέλου πληρούν όλες τις ενωσιακές απαιτήσεις ασφάλειας, περιβαλλοντικών επιδόσεων και συμμόρφωσης της παραγωγής προτού χορηγήσει άδεια πώλησης του εν λόγω τύπου οχήματος στην ΕΕ.
Επί του παρόντος, για τη μέτρηση των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων των οχημάτων πραγματοποιούνται μόνο εργαστηριακές δοκιμές. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, για ρύπους όπως τα πολύ λεπτά σωματίδια και τα οξείδια του αζώτου, οι εκπομπές ορισμένων οχημάτων που μετρώνται κατά την οδήγηση στον δρόμο υπερβαίνουν σημαντικά τις εκπομπές που μετρώνται βάσει του ισχύοντος σήμερα κύκλου εργαστηριακής δοκιμής «Νέος Ευρωπαϊκός Κύκλος Οδήγησης» (New European Drive Cycle – NEDC). Για τη διόρθωση του προβλήματος αυτού, η Επιτροπή πρότεινε, ήδη πριν από την αποκάλυψη του σκανδάλου των εκπομπών τον Σεπτέμβριο του 2015, να μετρώνται οι εκπομπές σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης.
Τι σημαίνει δοκιμή των εκπομπών σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης;
Στη διαδικασία δοκιμής των εκπομπών σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης (RDE), οι εκπομπές ρύπων (στους οποίους περιλαμβάνονται τα οξείδια του αζώτου και τα σωματίδια) μετρώνται με φορητά συστήματα μέτρησης των εκπομπών (PEMS) τα οποία συνδέονται στο αυτοκίνητο και καταγράφουν τις εκπομπές ενόσω το αυτοκίνητο κινείται σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης στον δρόμο. Αυτό σημαίνει ότι το αυτοκίνητο θα οδηγείται εκτός εργαστηρίου και σε πραγματικό δρόμο, ακολουθώντας τυχαίες παραλλαγές παραμέτρων όπως η επιτάχυνση, η επιβράδυνση, η θερμοκρασία περιβάλλοντος και το μεταφερόμενο φορτίο.
Η διαδικασία RDE δεν αντικαθιστά αλλά συμπληρώνει την εργαστηριακή δοκιμή, η οποία επίσης έχει βελτιωθεί για να αντικατοπτρίζει καλύτερα τις πραγματικές συνθήκες οδήγησης, ιδίως για να παρέχει ρεαλιστικότερα αποτελέσματα όσον αφορά τις εκπομπές CO2 και την κατανάλωση καυσίμων.
Ποιες είναι οι διάφορες «πράξεις της RDE»;
Η διαδικασία RDE αναπτύχθηκε με τέσσερις χωριστές κανονιστικές πράξεις:
- RDE, πράξη 1: Το πρώτο βήμα ήταν να καθοριστεί η καθαυτή διαδικασία δοκιμής. Αυτή υπερψηφίστηκε από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της τεχνικής επιτροπής για τα μηχανοκίνητα οχήματα (TCMV) τον Μάιο του 2015 και τέθηκε σε ισχύ το 2016. Στην αρχική φάση, η οποία ξεκίνησε στις αρχές του 2016, η δοκιμή RDE πραγματοποιούνταν αποκλειστικά για λόγους παρακολούθησης, χωρίς αντίκτυπο στην πραγματική έγκριση τύπου, η οποία εξακολουθούσε να χορηγείται με βάση εργαστηριακές μετρήσεις.
- RDE, πράξη 2: Στο δεύτερο στάδιο ορίστηκε η σταδιακή εισαγωγή της δοκιμής RDE ως στοιχείου με πραγματικό αντίκτυπο στις εγκρίσεις τύπου που χορηγούν οι εθνικές αρχές. Στις 28 Οκτωβρίου 2015 τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο της τεχνικής επιτροπής για τα μηχανοκίνητα οχήματα (TCMV), συμφώνησαν να καταστήσουν τις μετρήσεις των NOx σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης υποχρεωτικές για όλα τα νέα μοντέλα αυτοκινήτων από τον Σεπτέμβριο του 2017 και για όλα τα νέα οχήματα από τον Σεπτέμβριο του 2019.
- RDE, πράξη 3: Ως τρίτο βήμα, στις 20 Δεκεμβρίου 2016 τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο της TCMV, ενέκριναν την πρόταση της Επιτροπής να επεκταθεί η εφαρμογή της δοκιμής RDE κατά τρόπο ώστε να καλυφθούν οι εκπομπές αριθμού σωματιδίων (PN) για όλους τους νέους τύπους οχημάτων έως τον Σεπτέμβριο του 2017 και για όλα τα νέα οχήματα έως τον Σεπτέμβριο του 2018. Τα εν λόγω πολύ μικρά αλλά καρκινογόνα σωματίδια εκπέμπονται από τα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα, καθώς και από τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα με τεχνολογία άμεσης έγχυσης. Επιπλέον, στο πλαίσιο της 3ης πράξης της RDE, η Επιτροπή βελτιστοποίησε τις μεθόδους δοκιμής κατά τρόπο ώστε να συνεκτιμάται το γεγονός ότι οι σύντομες διαδρομές εντός πόλης που ξεκινούν με κρύο κινητήρα προκαλούν την περισσότερη αστική ρύπανση. Συναφώς και προκειμένου να καλυφθεί ευρύτερο φάσμα συνθηκών, θα συμπεριληφθούν πλέον και εκκινήσεις με θερμό κινητήρα. Επιπρόσθετα, η πράξη αυτή προβλέπει επίσης ότι οι επιδόσεις των αυτοκινήτων ως προς τις εκπομπές σε πραγματικές συνθήκες θα πρέπει να δηλώνονται σαφώς από τον κατασκευαστή στο πιστοποιητικό συμμόρφωσης κάθε οχήματος, δηλαδή ότι θα πρέπει να είναι διαφανείς και διαθέσιμες σε όλους τους πολίτες και τις δημόσιες αρχές.
- RDE, πράξη 4: Η Επιτροπή σχεδιάζει επιπλέον να υποβάλει, εντός των προσεχών μηνών, πρόταση για την περαιτέρω βελτίωση της νομοθεσίας για την RDE, με την προσθήκη της δυνατότητας διενέργειας ανεξάρτητων δοκιμών από τρίτα μέρη για τον έλεγχο των αυτοκινήτων που βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία (δοκιμή «συμμόρφωσης εν χρήσει»), τη θέσπιση νέων και πιο αντιπροσωπευτικών μεθόδων δοκιμής των υβριδικών οχημάτων, και την προσαρμογή των διατάξεων για ορισμένους ειδικούς τύπους οχημάτων.
Τι είναι ο συντελεστής συμμόρφωσης στη διαδικασία δοκιμής των εκπομπών σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης (RDE);
Σε αντίθεση με ό,τι ισχύει σε έναν προκαθορισμένο κύκλο εργαστηριακής δοκιμής, τα εγγενή χαρακτηριστικά των συσκευών μέτρησης PEMS που χρησιμοποιούνται στις δοκιμές RDE συνεπάγονται υψηλότερες διακυμάνσεις και μεγαλύτερο εύρος αποτελεσμάτων των ποσοτικών μετρήσεων που πραγματοποιούνται σε διαφορετικές διαδρομές RDE. Επομένως, σε περίπτωση που δεν ληφθούν δεόντως υπόψη οι τεχνικές και στατιστικές αβεβαιότητες των μετρήσεων των εκπομπών σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης, συντρέχει ο κίνδυνος οχήματα που στην πραγματικότητα συμμορφώνονται με τα πρότυπα να αποτύχουν σε μεμονωμένη δοκιμή RDE ή οχήματα που στην πραγματικότητα δεν συμμορφώνονται να περάσουν με επιτυχία τη δοκιμή.
Η έννοια του συντελεστή συμμόρφωσης (CF) βοηθά στην επίλυση αυτού του προβλήματος. Με τη χρήση συντελεστή συμμόρφωσης, κρίσιμη καθίσταται η μέση συμμόρφωση του οχήματος με τα όρια εκπομπών. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρξει υπέρβαση των κανονιστικών ορίων εκπομπών κατά την ανάβαση σε ανηφόρα μεγάλης κλίσης, η οποία πρέπει, στη συνέχεια, να αντισταθμιστεί από εκπομπές χαμηλότερες των κανονιστικών ορίων σε διαφορετικές συνθήκες, όπως σε συνθήκες ήπιας οδήγησης στην πόλη, ούτως ώστε οι μέσες τιμές εκπομπών, όταν σταθμίζονται αυτές οι συνθήκες βάσει της στατιστικής πιθανότητας εμφάνισής τους, να μην υπερβαίνουν τα όρια.
Εξάλλου, δεδομένων, αφενός, του καινοφανούς χαρακτήρα των μετρήσεων των εκπομπών σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης και, αφετέρου, των τεχνικών περιορισμών όσον αφορά τη βελτίωση σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα της απόδοσης των πετρελαιοκίνητων οχημάτων που παράγονται σήμερα ως προς τις εκπομπές σε πραγματικές συνθήκες, τα κράτη μέλη συμφώνησαν, τον Οκτώβριο του 2015, να υπάρξει μια μεταβατική περίοδος κατά την οποία θα μειωθεί σταδιακά η απόκλιση μεταξύ του κανονιστικού ορίου που μετράται σε συνθήκες εργαστηρίου και των τιμών της διαδικασίας μέτρησης των εκπομπών σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης. Η συμφωνία προβλέπει μια προσέγγιση σε δύο φάσεις:
- Κατά την πρώτη φάση, για να καταστεί δυνατή η προσαρμογή στις νέες απαιτήσεις, οι κατασκευαστές θα πρέπει να μειώσουν την απόκλιση σε συντελεστή συμμόρφωσης 2,1 κατ’ ανώτατο όριο (δηλ. 168 mg/km NOx αντί των 80 mg/km) για τα νέα μοντέλα έως τον Σεπτέμβριο του 2017 (έως τον Σεπτέμβριο του 2019 για όλα τα νέα οχήματα).
- Κατά τη δεύτερη φάση, έως τον Ιανουάριο του 2020 η απόκλιση αυτή θα μειωθεί περαιτέρω σε συντελεστή 1,5 (δηλ. 120 mg/km NOx αντί των 80 mg/km), ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα τεχνικά περιθώρια σφάλματος, για όλα τα νέα μοντέλα (έως τον Ιανουάριο του 2021 για όλα τα νέα οχήματα). Προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη οι μελλοντικές βελτιώσεις της τεχνολογίας μετρήσεων, αρχής γενομένης το 2017, ο εν λόγω συντελεστής θα υπόκειται σε ετήσια επανεξέταση και, καθώς η τεχνολογία θα βελτιώνεται, ο συντελεστής συμμόρφωσης θα μειώνεται περαιτέρω, με στόχο να καθοριστεί συντελεστής συμμόρφωσης 1 το συντομότερο δυνατόν και το αργότερο έως το 2023. Οι κατασκευαστές αυτοκινήτων θα πρέπει, επομένως, να αρχίσουν ήδη να σχεδιάζουν οχήματα τα οποία θα πληρούν τις απαιτήσεις συντελεστή συμμόρφωσης που θα προσεγγίζει το 1 (=80mg/km NOx).
Τι συμβαίνει με τις δοκιμές των εκπομπών CO2;
Η Επιτροπή έχει θεσπίσει επίσης μια νέα, πιο ρεαλιστική διαδικασία εργαστηριακής δοκιμής —τη νέα παγκόσμια εναρμονισμένη διαδικασία δοκιμής ελαφρών οχημάτων (World Harmonised Light Vehicle Test Procedure – WLTP)— για τη μέτρηση των εκπομπών CO2 και της κατανάλωσης καυσίμων από τα αυτοκίνητα και τα μικρά φορτηγά. Η WLTP είναι μια παγκοσμίως εναρμονισμένη διαδικασία δοκιμής, η οποία αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (ΟΕΕ/ΗΕ) με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η WLTP αντικαθιστά τον Νέο Ευρωπαϊκό Κύκλο Οδήγησης (NEDC), ο οποίος δεν ανταποκρίνεται πλέον στις σημερινές συνθήκες οδήγησης ή στις τεχνολογίες των οχημάτων. Η WLTP θα παρέχει τιμές των εκπομπών CO2 και της κατανάλωσης καυσίμων που θα αντικατοπτρίζουν καλύτερα τις πραγματικές συνθήκες, προς όφελος των καταναλωτών και των ρυθμιστικών αρχών τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, θα αποτελεί ισχυρότερο κίνητρο για την υιοθέτηση τεχνολογιών εξοικονόμησης καυσίμων και χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Η νέα δοκιμή WLTP εγκρίθηκε από την Επιτροπή την 1η Ιουνίου 2017 και θα καταστεί υποχρεωτική από τον Σεπτέμβριο του 2017 για όλα τα νέα μοντέλα αυτοκινήτων και από τον Σεπτέμβριο του 2018 για όλα τα νέα αυτοκίνητα.
Τι άλλο πράττει η Επιτροπή για να καταστήσει το σύστημα έγκρισης τύπου πιο αξιόπιστο;
Οι νέες διαδικασίες δοκιμής θα καταστήσουν τις μετρήσεις των εκπομπών πιο ρεαλιστικές και ακριβείς και θα μειώσουν σε σημαντικό βαθμό τον κίνδυνο απάτης με τη χρήση συστημάτων αναστολής. Χρειάζεται όμως ευρύτερη αναμόρφωση του συστήματος έγκρισης τύπου.
Για τον λόγο αυτό, τον Ιανουάριο του 2016, η Επιτροπή πρότεινε έναν νέο κανονισμό για την αναμόρφωση του ισχύοντος συστήματος έγκρισης τύπου. Η πρόταση αποσκοπεί στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της ποιότητας των τεχνικών υπηρεσιών που διορίζονται για τη διεξαγωγή των δοκιμών και των ελέγχων της συμμόρφωσης των οχημάτων με τις απαιτήσεις έγκρισης τύπου της ΕΕ· στη θέσπιση ενός αποτελεσματικού συστήματος εποπτείας της αγοράς για τον έλεγχο της συμμόρφωσης των αυτοκινήτων που βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία· και στην καθιέρωση περισσότερης ευρωπαϊκής εποπτείας. Στο πλαίσιο της εποπτείας αυτής, θα παρέχεται στην Επιτροπή η εξουσία να αναστείλει, να περιορίσει ή να ανακαλέσει τον διορισμό τεχνικών υπηρεσιών των οποίων η επίδοση υστερεί και οι οποίες εμφανίζονται υπερβολικά ελαστικές στην εφαρμογή των κανόνων. Η Επιτροπή θα δύναται επίσης να διενεργεί εκ των υστέρων δοκιμές επαλήθευσης (μέσω του Κοινού Κέντρου Ερευνών) και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, να δρομολογεί διαδικασίες ανάκλησης. Επιπλέον, η Επιτροπή θα έχει τη δυνατότητα επιβολής οικονομικών κυρώσεων, ώστε να αποτρέπονται κατασκευαστές και τεχνικές υπηρεσίες από τη διάθεση μη συμμορφούμενων οχημάτων στην αγορά.
Η πρόταση της Επιτροπής διατηρεί την ισχύουσα απαγόρευση των διατάξεων αναστολής, την τήρηση της οποίας οι εθνικές αρχές υποχρεούνται σταθερά να αστυνομεύουν και να επιβάλλουν, αλλά προσθέτει και κάτι ακόμη. Σύμφωνα με το σχέδιο κανονισμού, ο κατασκευαστής θα πρέπει να παρέχει πρόσβαση στα πρωτόκολλα λογισμικού του αυτοκινήτου. Το μέτρο αυτό συμπληρώνει τη δέσμη μέτρων για τις εκπομπές υπό πραγματικές συνθήκες οδήγησης, η οποία καθιστά πολύ δύσκολη την καταστρατήγηση των απαιτήσεων σχετικά με τις εκπομπές, ενώ περιλαμβάνει και υποχρέωση των κατασκευαστών να γνωστοποιούν τη στρατηγική τους για τη μείωση των εκπομπών, όπως ισχύει στις ΗΠΑ.
Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να ολοκληρώσουν γρήγορα τις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις επί της πρότασης αυτής.
Τι μέτρα παίρνει η Επιτροπή για τα πετρελαιοκίνητα οχήματα που κυκλοφορούν σήμερα και τα οποία ρυπαίνουν υπερβολικά;
Η Επιτροπή κίνησε ήδη, τον Δεκέμβριο του 2016 και τον Μάιο του 2017, διαδικασίες επί παραβάσει εναντίον οκτώ κρατών μελών για παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας σχετικά με την έγκριση τύπου, ενώ συνεχίζει να παρακολουθεί κατά πόσον εφαρμόζεται ορθά η νομοθεσία της ΕΕ στον εν λόγω τομέα. Εξάλλου, η Επιτροπή θα διασφαλίσει επίσης την τήρηση των κανόνων περί ανταγωνισμού και θα εξακολουθήσει να εργάζεται για μια έκβαση που θα είναι δίκαιη για τους καταναλωτές.
Πιο πρόσφατα, η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να λάβουν κάθε αναγκαίο μέτρο για να διασφαλίσουν ότι τα μη συμμορφούμενα οχήματα είτε θα επιδιορθωθούν είτε θα αποσυρθούν από την κυκλοφορία. Εξάλλου, είναι κρίσιμης σημασίας οι τυχόν επισκευές που θα προτείνουν οι κατασκευαστές των αυτοκινήτων για να τα ευθυγραμμίσουν προς τις ισχύουσες απαιτήσεις να επικυρωθούν από τις εθνικές αρχές και να μην έχουν οποιεσδήποτε δυσμενείς επιπτώσεις στις επιδόσεις, τη διάρκεια ζωής και την κατανάλωση καυσίμων των οχημάτων. Αυτό πρέπει να πραγματοποιηθεί το ταχύτερο δυνατόν, ώστε να μειωθούν γρήγορα οι εκπομπές NOx του υφιστάμενου στόλου πετρελαιοκίνητων οχημάτων στην Ευρώπη.
Η Επιτροπή σημειώνει τις πρόσφατες προσπάθειες ορισμένων κρατών μελών και κατασκευαστών αυτοκινήτων για την αντιμετώπιση της υφιστάμενης κατάστασης και αναμένει να ενημερωθεί πλήρως για τα μέτρα που θα ληφθούν σε εθνικό επίπεδο. Ιδίως, η Επιτροπή θα εξετάσει κατά πόσον τα προτεινόμενα μέτρα θα επαρκούν για τη μείωση των εκπομπών NOx σύμφωνα με τις νόμιμες απαιτήσεις και, επομένως, θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Επιπλέον, δηλώνει έτοιμη να διευκολύνει την ανταλλαγή των σχετικών πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών, προς όφελος της συνεκτικότητας και της αποτελεσματικότητας των ακολουθούμενων προσεγγίσεων.
Σε ποιες ενέργειες προβαίνει η Επιτροπή για να βελτιώσει την ποιότητα του αέρα;
Οι κανόνες της ΕΕ δεν περιορίζουν απλώς τις εκπομπές από τα αυτοκίνητα, αλλά θεσπίζουν και στόχους για την ποιότητα του αέρα, προβλέποντας, παράλληλα, μέτρα για τη συνεχή παρακολούθηση και επιβολή της επίτευξης των στόχων αυτών. Τα τοπικά πρότυπα ποιότητας του αέρα (τα οποία καθορίζουν για σειρά ατμοσφαιρικών ρύπων όρια και/ή τιμές-στόχους των οποίων δεν επιτρέπεται υπέρβαση) καθορίζονται βάσει των οδηγιών για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Όσον αφορά ειδικά το NO2, στην πλειονότητα των κρατών μελών και σε περισσότερες από 130 πόλεις αυτών έχουν διαπιστωθεί κατ’επανάληψη και διαρκείς υπερβάσεις των οριακών τιμών επί σειρά ετών, με συνέπεια να απαιτούνται επειγόντως αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισης του προβλήματος.
Τον Δεκέμβριο του 2013 η Επιτροπή ενέκρινε δέσμη μέτρων για καθαρό αέρα, η οποία οδήγησε στα εξής:
- νέους στόχους πολιτικής για την ποιότητα του αέρα για την περίοδο έως το 2030·
- μια αναθεωρημένη οδηγία για τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών [οδηγία (ΕΕ) 2016/2284] με αυστηρότερα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών για τους πέντε κύριους ρύπους [το διοξείδιο του θείου (SO2), τα οξείδια του αζώτου (NOx), τις πτητικές οργανικές ενώσεις πλην του μεθανίου (VOC), την αμμωνία (NH3) και τα σωματίδια (ΑΣ 2,5)]. Η εφαρμογή της νέας οδηγίας θα μειώσει τους 400.000 πρόωρους θανάτους που προκαλούνται ετησίως από την ατμοσφαιρική ρύπανση στην ΕΕ κατά περίπου το ήμισυ έως το 2030·
- μια νέα οδηγία [οδηγία (ΕΕ) 2015/2193] για τον περιορισμό της ρύπανσης από τις μεσαίου μεγέθους μονάδες καύσης.
Η Επιτροπή θα εργαστεί για να υποστηρίξει όλα τα κράτη μέλη στην ορθή εφαρμογή των κανόνων, συμπεριλαμβάνοντας και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, ώστε να επιτευχθούν τα προβλεπόμενα οφέλη από σήμερα μέχρι το 2030.
Πώς προωθεί η Επιτροπή τα αυτοκίνητα χαμηλών και μηδενικών εκπομπών;
Όπως υπογραμμίστηκε στις ανακοινώσεις της Επιτροπής «Ευρωπαϊκή στρατηγική για την κινητικότητα χαμηλών εκπομπών» του Ιουλίου του 2016 και «Η Ευρώπη σε κίνηση» του Μαΐου του 2017, η ΕΕ πρέπει να επιταχύνει τη μετάβαση της Ευρώπης προς την κινητικότητα μηδενικών εκπομπών, κινούμενη προς έναν ενεργειακά αποδοτικό τομέα των μεταφορών χωρίς ανθρακούχες εκπομπές.
Στο πλαίσιο της πρώτης δέσμης μέτρων για την κινητικότητα, η Επιτροπή αναθεώρησε την οδηγία για το ευρωπαϊκό σήμα τελών κυκλοφορίας («Eurovignette»), με στόχο, μεταξύ άλλων, να προωθήσει την επιβολή τελών με βάση τις επιδόσεις των οχημάτων όσον αφορά τις εκπομπές.
Στο πλαίσιο της δεύτερης δέσμης μέτρων για την κινητικότητα, η Επιτροπή εργάζεται επί του παρόντος σε σειρά πρωτοβουλιών, οι οποίες θα παρουσιαστούν πριν από το τέλος του έτους. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή εργάζεται επί του παρόντος για την κατάρτιση ενωσιακών προτύπων για τις εκπομπές CO2από αυτοκίνητα και μικρά φορτηγά τα οποία θα προλειαίνουν το έδαφος για τα οχήματα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών με τεχνολογικά ουδέτερο τρόπο. Συναφώς, εκπονείται σχετική εκτίμηση επιπτώσεων και εξετάζονται διάφορες εναλλακτικές επιλογές. Επιπλέον, η Επιτροπή εργάζεται για την αναθεώρηση της οδηγίας για την προώθηση καθαρών οχημάτων, με στόχο την προώθηση της υιοθέτησης καθαρότερων οχημάτων μέσω των δημόσιων συμβάσεων.
Επιπροσθέτως, η Επιτροπή σχεδιάζει επίσης να παρουσιάσει μια εκτίμηση των πλαισίων πολιτικής των κρατών μελών για την ανάπτυξη της αγοράς των εναλλακτικών καυσίμων και των υποδομών τους. Η σχετική έκθεση θα παρουσιαστεί σε συνάρτηση με την υποχρέωση που προβλέπεται στην οδηγία 2014/94/ΕΕ για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων, βάσει της οποίας τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή, έως τις 18 Νοεμβρίου 2016, τα εθνικά πλαίσια πολιτικής τους όσον αφορά την ανάπτυξη της αγοράς των εναλλακτικών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης των αναγκαίων υποδομών. Η έκθεση αυτή θα περιλαμβάνει ένα σχέδιο δράσης το οποίο θα υποδεικνύει συγκεκριμένες ενέργειες και θα προβαίνει σε σαφείς συστάσεις προς τα κράτη μέλη για την κάλυψη των υφιστάμενων κενών και την αντιμετώπιση των αναγκών που έχουν εντοπισθεί, ενώ θα περιγράφει και μέτρα για την κινητοποίηση χρηματοδότησης.
Περαιτέρω, ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» ήδη υποστηρίζει την εφαρμογή της στρατηγικής για τα εναλλακτικά καύσιμα, με την προώθηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, την καθιέρωση εναλλακτικών συστημάτων πρόωσης, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, και τη δημιουργία αντίστοιχων υποδομών. Για την περίοδο 2014-2020, για τον τομέα των μεταφορών του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» προβλέπεται προϋπολογισμός 24 δισ. ευρώ.
Τα οχήματα μηδενικών εκπομπών αποτελούν εξάλλου ειδική προτεραιότητα της ομάδας υψηλού επιπέδου «GEAR 2030», η οποία αποτελείται από εμπειρογνώμονες του κλάδου και τελεί υπό την καθοδήγηση της επιτρόπου Bieńkowska. Η τελική έκθεση της εν λόγω ομάδας, η οποία αναμένεται το φθινόπωρο, θα υποβάλει συστάσεις πολιτικής για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της αυτοκινητοβιομηχανίας της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά τα οχήματα μηδενικών εκπομπών και τα αυτοματοποιημένα οχήματα. Στη βάση αυτή, η Επιτροπή θα παρουσιάσει στη συνέχεια συγκεκριμένες ιδέες για το διάστημα μέχρι το 2030.