Πριν από μερικές μέρες έτυχε να διαβάσω ένα άρθρο του Jason Torchinsky στο για το πώς θα διαμορφωθεί ο κλάδος της κατασκευής αυτοκινήτων στο μέλλον και έπιασα τον εαυτό μου να διχάζεται: Από την μία πλευρά έλεγα «μπααα, αποκλείεται, προφανώς ο αρθρογράφος παίρνει την βασική ιδέα που είναι άκρως ρεαλιστική και την φουσκώνει για κωμικούς λόγους σε εντελώς ανεδαφικά επίπεδα» και από την άλλη «κάτσε όμως…. Αυτό δεν συμβαίνει πάνω κάτω και τώρα;». Τι έλεγε λοιπόν ο κος Torchinsky;
Η ιδέα
Με πολύ απλά λόγια ανέφερε πως η κατασκευή αυτοκινήτων στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον θα γυρίσει σε προπολεμικά συστήματα. Και θα το κάνει αυτό γιατί 3 τεχνολογίες που ήδη υπάρχουν και χρησιμοποιούνται, θα αναπτυχθούν τόσο πολύ ώστε να είναι εφικτό αυτό που οραματίζεται. Το μέλλον λοιπόν του Torchinsky, θυμίζει πάρα πολύ εποχές Duesenberg, Delahaye και Bugatti μεταξύ άλλων. Εποχές δηλαδή που ήταν κοινή πρακτική αυτός που ήθελε αμάξι (και είχε και το δικό του κάστρο να το στεγάσει και στρατό για να φυλάει το εν λόγω κάστρο), να αγοράζει αυτό που κοινώς ονομάζεται rolling chassis, το chassis κομπλέ με φρένα, αναρτήσεις κτλ αλλά χωρίς drivetrain, να αγοράζει και την μηχανή/κιβώτιο και να πηγαίνει σε κάποια ανεξάρτητη εταιρία κατασκευής αμαξωμάτων για να του φτιάξει το εξωτερικό της αρεσκείας του. Αυτή η πρακτική εκείνα τα χρόνια ήταν σχετικά εύκολη. Τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν εκτός του ότι ήταν φοβερά απλά, τόσο στην επινόηση όσο και στην κατασκευή, δεν περνούσαν από κανενός είδους ποιοτικό έλεγχο ή έλεγχο ασφαλείας. Έτσι, πριν προχωρήσει η μεταμόρφωση της αυτοκινητοβιομηχανίας, πρέπει να αναπτυχθούν όπως είπα οι τρεις τεχνολογίες:
- Αρθρωτά chassis. Η ελαχιστοποίηση του κόστους/μεγιστοποίηση του κέρδους είναι το μεγαλύτερο –για να μην πω το μοναδικό- κίνητρο για ανάπτυξη νέων τεχνολογιών ή για βελτίωση ήδη υπαρχόντων σε οποιαδήποτε βιομηχανία. Έτσι, τα αρθρωτά chassis (modular chassis είναι η αγγλική ονομασία) υπάρχουν ήδη. Κάθε εταιρία προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει τον αριθμό των πλατφορμών που χρησιμοποιεί για την κατασκευή αμαξιών ενώ παράλληλα προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει τον αριθμό των εναλλασσόμενων μερών σε αυτές τις πλατφόρμες. Αν αυτό δεν είναι απλοποίηση, τι είναι; Τρανό παράδειγμα (το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό) η MQB πλατφόρμα του VW Group που μπορεί να διαμορφωθεί κατάλληλα ώστε να στηρίζει από superminis έως μεγάλα οικογενειακά οχήματα!
- Drive-by-wire συστήματα. Επίσης χρησιμοποιούνται ήδη. Αν αναρωτιέστε γιατί τα drive-by-wire συστήματα είναι σημαντικά στο μέλλον του Torchinsky, μην ξεχνάτε πως οτιδήποτε «εξαλείφει» μηχανικούς συνδέσμους βοηθά στην ευελιξία στον σχεδιασμό. Εκτός από το throttle-by-wire που είναι γνωστό, υπάρχει και το steer-by-wire, που καθιστά την κολόνα του τιμονιού περιττή. Σκεφτείτε λίγο την ελευθερία που χαρίζει η έλλειψη κολόνας τιμονιού στον σχεδιαστή όσον αφορά π.χ. στην θέση οδήγησης. Και αυτό είναι μονάχα ένα παράδειγμα.
- Τρισδιάστατη εκτύπωση και ταχεία παραγωγή πρωτοτύπων. Σύμφωνα με τον Torchinsky, αυτή είναι μία τεχνολογία ακόμα σε εμβρυικό στάδιο (κατά τη γνώμη μου ακόμα πιο κάτω) που θα συνεισφέρει τα μέγιστα σε αυτό που φαντάζεται.
Η ιδέα είναι πως θα αγοράζεις το rolling chassis και το drivetrain και μετά θα πηγαίνεις σε κάποιον ανεξάρτητο κατασκευαστή, κάποια μικρή εταιρία με μερικούς ικανούς σχεδιαστές με φρέσκες αλλά niche ιδέες και έναν 3D εκτυπωτή και θα σου παρέχει το αμάξωμα που επιθυμείς. Σύμφωνα με τον Torchinsky, αυτό είναι εφικτό επειδή η εν λόγω μικρή εταιρία θα έχει μικρό λειτουργικό κόστος αφού το εμπόρευμα θα είναι κυρίως «ψηφιακό», τουλάχιστον μέχρι να έρθει η παραγγελία… Το πολύ-πολύ να έχουν και κάποιο/κάποια εκθεσιακά. Επίσης η όλη ιδέα συμφέρει πολύ και για τον καταναλωτή αφού θα υπάρχει ανταγωνισμός στην αγορά και ευελιξία στο τι αμάξι θα έχει ανά πάσα στιγμή. Είσαι 25 χρονών; Παίρνεις ένα sport cabrio –η επιλογή ανάμεσα σε πολυτέλεια/άνεση και sport οδική συμπεριφορά/επιδόσεις θα είναι στα χέρια του αγοραστή κατά την αγορά του chassis-. Μεγάλωσες και έκανες και ένα παιδί; Πετάς ή πουλάς το sport cabrio αμάξωμα και αγοράζεις ένα μεσαίο μοντέλο με χώρους για την οικογένεια… απλό! Ναι… απλό…
Η διαφωνία
Και τώρα ο διχασμός. Ας ξεκινήσουμε από το κομμάτι με το οποίο διαφωνώ: βασικά όλη η ιδέα έτσι όπως την εκφράζει. Δεν πρόκειται να λειτουργήσει αυτό το μέλλον και υπάρχουν πολύ λόγοι για αυτό. Πρώτον, δεν θέλουμε να γυρίσουμε 100 χρόνια πίσω, ακόμα και αν η μόδα σε πολλούς τομείς που φαντάζεστε και μόνοι σας αποδεικνύει το αντίθετο. Μπορεί το να αλλάζεις αμάξωμα κάθε όσα-χρόνια-θέλεις να είναι ελκυστική ιδέα αλλά δεν είναι ούτε ρεαλιστική ούτε ιδιαίτερα χρηστική. Άλλωστε όλο το αμάξι δεν είναι η σχεδίαση, υπάρχουν εξίσου αν όχι πιο σημαντικά πράγματα που κάνουν ένα αυτοκίνητο. Δεύτερον, οι τεχνολογίες που αναφέρονται, αναφέρονται και αναλύονται με έναν κάπως ρομαντικό , οριακά ουτοπικό τρόπο. Ναι, η χρήση κοινών πλατφορμών υπάρχει και τώρα και θα αναφερθώ και λίγο πιο μετά σε αυτό. Το ίδιο ισχύει και το drive-by-wire. Εφαρμόζεται ήδη σε κάποια οχήματα αλλά αυτό δεν σημαίνει πως σε 10-20 χρόνια θα έχουν αντικατασταθεί όλες οι μηχανικές συνδέσεις. Και τέλος, το 3D printing. Για αυτό γίνεται πολύς λόγος και όχι μόνο για τα αυτοκίνητα. Η τρισδιάστατη εκτύπωση είναι πολύ εντυπωσιακή σαν ιδέα αλλά για να γίνει σωστά ακόμα και το απλούστερο αντικείμενο, χρειάζονται πολλές ώρες σχεδιασμού και προ-παραγωγής. Είναι περίπλοκη διαδικασία την οποία δεν μπορεί να κάνει ο καθένας με έναν εκτυπωτή και έναν υπολογιστή. Έπειτα το τελικό αποτέλεσμα αποτελείται από εύθραυστα υλικά τα οποία δεν διαχειρίζονται την θερμότητα ή την πίεση καλά, είτε μιλάμε για πλαστικά είτε για μέταλλα. Θα περάσουν πάρα πολλά χρόνια ώστε η ταχεία παραγωγή μέσω τρισδιάστατης εκτύπωσης να αποτελεί ρεαλιστική εναλλακτική σε παραδοσιακούς τρόπους παραγωγής. Τρίτον, τι θα γίνει με τις δοκιμές πρόσκρουσης; Θα υπάρχουν κάποια standards ποιότητας και ασφάλειας και πόσο εύκολο είναι να συμμορφωθούν με αυτά «μικροί ανεξάρτητοι κατασκευαστές» τη στιγμή που αντίστοιχοι μεγάλοι ανεξάρτητοι κατασκευαστές δυσκολεύονται; Και τέλος, γιατί να κάνουν κάτι τέτοιο ή ακόμα και να συμμετάσχουν σε κάτι τέτοιο οι αυτοκινητοβιομηχανίες; Ποιο το κέρδος;
Και το άσχετο (οι πλατφόρμες)
Ας ξεφύγουμε λίγο όμως από αυτό. Όπως είπα όμως και στην αρχή, το μέλλον του Torchinsky φαντάζει πιθανό αν αναλογιστεί κανείς πως μιλάει για μία πρακτική που ήδη ακολουθείται. Τις κοινές πλατφόρμες. Θα αναφέρω μία εκτίμηση και ένα στατιστικό όσον αφορά στις πλατφόρμες για να ξεκινήσουμε όμορφα. Εκτίμηση: Μέχρι το 2015, περίπου τα μισά (47% για την ακρίβεια) επιβατικά οχήματα στις εκθέσεις, θα χρησιμοποιούν μία από τις 20 κορυφαίες πλατφόρμες της εποχής εκείνης! Αντίστοιχα, αυτό το ποσοστό για το 2010 ήταν στο 39%. Στατιστικό: Η ανάπτυξη μίας νέας πλατφόρμας αντιστοιχεί περίπου στο μισό κόστος εξέλιξης ενός οχήματος! Είναι περίεργο λοιπόν που παραδοσιακά οι κατασκευαστές μοιράζονταν τις πλατφόρμες; Όχι βέβαια. Δεν είναι μόδα που ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια. Από την εποχή του 2CV εφαρμοζόταν αυτή η πρακτική. Απλά τώρα αν καθίσει κάποιος να σχεδιάσει έναν «χάρτη συνεργασιών», θα χάσει την μπάλα.
Τι είναι λοιπόν η πλατφόρμα; Από τεχνικής άποψης, η πλατφόρμα αποτελείται από κάποιο υπομέρη: Το πάτωμα, που στην ουσία είναι τα θεμέλια για το chassis αλλά και άλλα δομικά ή μηχανικά συστατικά και που με τη σειρά του αποτελείται από άλλα υπομέρη. Τον εμπρός και τον πίσω άξονα καθώς την μεταξύ τους απόσταση, το μεταξόνιο δηλαδή. Την κρεμαγιέρα και τον τύπο υποβοήθησης του τιμονιού. Την εμπρός και την πίσω ανάρτηση και τέλος τον χώρο του κινητήρα. Δηλαδή την τοποθέτηση (εγκάρσια ή διαμήκη π.χ.) και την επιλογή του κινητήρα και άλλων συστατικών της μετάδοσης. Φυσικά υπάρχει η δυνατότητα μικρής διαφοροποίησης όσον αφορά στα επιμέρους κομμάτια της πλατφόρμας αλλά όχι η ριζική αλλαγή της αρχιτεκτονικής. Η ουσία είναι πως η πλατφόρμα ορίζει έως έναν βαθμό τον χαρακτήρα και τα χαρακτηριστικά ενός οχήματος. Και τονίζω το «έως έναν βαθμό» γιατί το finetuning που κάνει μία εταιρία κατά την εξέλιξη του εν λόγω οχήματος καθορίζει και το τελικό αποτέλεσμα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία για το γεγονός πως εδώ και μερικά χρόνια η τάση που παρατηρείται στις αυτοκινητοβιομηχανίες είναι για ενοποίηση, παγίωση και παγκοσμιοποίηση των αρχιτεκτονικών. Με πιο απλά λόγια: αρθρωτές πλατφόρμες! Αυτό σημαίνει συνεργασίες εντός αλλά και εκτός ομίλων. Θέλετε παράδειγμα; Γι’ αυτό είμαι εδώ! Οι 6 (αν δεν κάνω λάθος) πλατφόρμες που χρησιμοποιούσε η VW τα προηγούμενα χρόνια, είναι 4 αυτή τη στιγμή και θα γίνουν 2 στο όχι και τόσο απώτερο μέλλον. Χρησιμοποιώ την VW ως παράδειγμα γιατί για καλό ή για κακό είναι πρωτοπόρος σε αυτόν τον τομέα. Κανείς δεν είπε όμως πως δεν υπάρχουν εμπόδια σε αυτόν τον δρόμο. Δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα… Ένας κίνδυνος που έχουν/θα έχουν να αντιμετωπίσουν οι αυτοκινητοβιομηχανίες είναι οι χαμηλότερες πωλήσεις-ανά-μοντέλο, απόρροια της ομοιότητας κάποιων οχημάτων που βασίζονται στην ίδια πλατφόρμα αλλά και ο αυξημένος κίνδυνος μαζικών ανακλήσεων σε μοντέλα διαφορετικών εταιριών για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Ένα άλλο εμπόδιο είναι η προσαρμογή όλων αυτών των μοντέλων μίας πλατφόρμας στις ανάγκες πώλησης σε διαφορετικά μέρη του κόσμου. Ok, το να πουλήσεις μία σειρά μοντέλων που βασίζονται στην ίδια πλατφόρμα εντός Ε.Ε. π.χ. είναι απλό. Αλλά στην Ασία ή στην Αμερική οι προδιαγραφές ασφαλείας ενδέχεται να διαφέρουν… Και τρίτο και τελευταίο εμπόδιο, είναι η καταναλωτική συνείδηση. Ο αγοραστής μπορεί να νιώθει περίεργα 
για την αγορά ενός οχήματος x € όταν ξέρει ότι υπάρχει ένα άλλο όχημα που χρησιμοποιεί την ίδια πλατφόρμα, με εξίσου καλό κινητήρα και επίπεδο εξοπλισμού αλλά κοστίζει τα ¾ του x. Υπάρχουν και άλλα προβλήματα που αφορούν προμηθευτές, μετατροπή των γραμμών παραγωγής και άλλα τέτοια αλλά αν αρχίσουμε και αυτά δεν θα τελειώσουμε ούτε αύριο. Το θέμα είναι πως υπάρχουν εμπόδια και θα χρειαστούν κάποια χρόνια ώστε να ξεπεραστούν.
Πάλι ξεκίνησα από κάτι και κατέληξα σε «σεντόνι». Αυτός είμαι όμως… παρορμητικός και συνειρμικός. Anyway, θα το λήξω κάπου εδώ αφού πάνω-κάτω είπα αυτά που είχα να πω. Θα ήθελα όμως να ακούσω και την γνώμη σας. Παίζει ρόλο για εσάς η πλατφόρμα πάνω στην οποία είναι βασισμένο το όχημα ή περνάει στα ψιλά γράμματα; Συμφωνείτε με τον Torchinsky για το μέλλον του αυτοκινήτου ή για να το πάω ακόμα παραπέρα, μήπως θέλετε να είναι κάπως έτσι;