Τα ελαστικά είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του οχήματος και του οδοστρώματος. Στην ουσία πρόκειται για λίγα τετραγωνικά εκατοστά τα οποία αναλαμβάνουν να φέρουν εις πέρας το δύσκολο έργο της πρόσφυσης.
Ένα καλό σετ ελαστικών μπορεί να αναδείξει τις αρετές της ανάρτησης, των φρένων αλλά…και τα χέρια του οδηγού! Αντιθέτως, φθαρμένα ή ακατάλληλα λάστιχα μπορούν να φέρουν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση οποιαδήποτε κατασκευή και οποιονδήποτε οδηγό ειδικά όταν στην εξίσωση της πρόσφυσης εισέρχεται ο παράγοντας “ελληνική άσφαλτος” ή αλλιώς οδόστρωμα-σαπούνι. ….
Διάσταση
Πολλοί είναι αυτοί που σπεύδουν να τοποθετήσουν μεγαλύτερες ζάντες στο αυτοκίνητό τους κυρίως για λόγους εμφάνισης. Οι υπερβολές όμως πρέπει να αποφεύγονται. Ένα πολύ φαρδύ ελαστικό μπορεί να χαρίζει μεγάλα αποθέματα πρόσφυσης αλλά ταυτόχρονα είναι και πιο ευάλωτο στην υδρολίσθηση.
Τα πολύ χαμηλού προφίλ ελαστικά εξασφαλίζουν πολύ καλή πληροφόρηση στο τιμόνι και αντιδρούν πιο άμεσα στις εντολές του οδηγού αφού δεν “μαγουλιάζουν” αλλά από την άλλη στέλνουν την άνεση για περίπατο. Το ιδανικό είναι να μην ξεφεύγουμε από τη συνολική διάμετρο της εργοστασιακής διάστασης επιλέγοντας μεν μεγαλύτερη ζάντα αλλά σε συνδυασμό με ελαστικό χαμηλότερου προφίλ.
Για παράδειγμα, έστω ότι το αυτοκίνητό μας φοράει ελαστικά 205/55 R16 και θέλουμε να τοποθετήσουμε ζάντες 17”. Το συνολικό ύψος στην πρώτη περίπτωση είναι:
16Χ25,4= 406,4 mm (διάμετρος της ζάντας σε mm) και 205Χ0,55=112,75 mm (το ύψος του ελαστικού σε mm) άρα συνολικά: 406,4 + 112,75 + 112,75 = 631,9 mm (συνολικό ύψος τροχού)
Η κοντινότερη διάσταση ελαστικού σε ζάντα 17” είναι η 225/45 διότι:
17Χ25,4= 431,8 mm και 225Χ0,45=101,25 mm άρα το συνολικό ύψος του τροχού είναι:
431,8 + 101,25 + 101,25 = 634,3 mm
Η διαφορά είναι μόλις 2,4 mm επομένως δεν αλλάζει πολύ η συνολική διάσταση του τροχού.
Πίεση
Οι σωστές πιέσεις αναγράφονται στο εγχειρίδιο του αυτοκινήτου αλλά και σε κάποιο εμφανές σημείο (π.χ. στην πόρτα του οδηγού, στην τάπα του ρεζερβουάρ κλπ.). Η μέτρηση της πίεσης πρέπει να γίνει με τα λάστιχα κρύα και κατά προτίμηση όχι στο βενζινάδικο γιατί τα όργανα έχουν μεγάλες αποκλίσεις.
Προσοχή: δεν μπορείτε να κάνετε “διάγνωση” με το μάτι παρά μόνο αν το ελαστικό έχει χάσει πάρα πολύ αέρα.
Αγοράστε ένα μανόμετρο από το εμπόριο για να έχετε το κεφάλι σας ήσυχο. Λίγο παραπάνω πίεση δεν βλάπτει ενώ αντίθετα, αν η πίεση είναι μικρότερη της προτεινόμενης τότε το ελαστικό ενδέχεται να υπερθερμανθεί (κυρίως σε υψηλές ταχύτητες) ή να ξεζανταριστεί, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πολύ επικίνδυνες καταστάσεις. Ελέγχετε τις πιέσεις μια φορά το μήνα και οπωσδήποτε πριν από ταξίδι. Και μην ξεχνάτε: σωστές πιέσεις σημαίνει και χαμηλή κατανάλωση καυσίμου!
Τα πλαϊνά
Τα σύγχρονα ελαστικά φέρουν στο πλάι τους διάφορα νούμερα, γράμματα κλπ. Αυτό που κυρίως σας ενδιαφέρει είναι να αποκρυπτογραφήσετε το σημείο με φόρμα
205/55R16 89W
Όπου:
205: το πλάτος του πέλματος (mm)
55: το προφίλ του ελαστικού (%). Αφορά το ποσοστό επί τοις εκατό του πέλματος δηλ. 55% του 205 άρα 112,75 mm
R: τύπος κατασκευής (R=Radial δηλ. ακτινωτός)
16: διάμετρος της ζάντας (ίντσες)
89: Δείκτης φορτίου (βλ. Πίνακα 1)
W: Δείκτης ταχύτητας (βλ. Πίνακα 2)
Άλλο ένα σημείο προσοχής είναι το γνωστό DOT που στην πράξη δείχνει την ημερομηνία κατασκευής του ελαστικού και απεικονίζεται συνήθως με τέσσερις αριθμούς: οι δύο πρώτοι δείχνουν την εβδομάδα του έτους και οι δύο τελευταίοι το έτος κατασκευής του ελαστικού. Δηλ, το DOT 3108 σημαίνει ότι το ελαστικό έχει κατασκευαστεί την 31η εβδομάδα του 2008.
Σταύρωμα ή εμπρός-πίσω
Αφορά όλα τα αυτοκίνητα ανεξάρτητα αν έχουν την κίνηση εμπρός-πίσω ή και στους τέσσερις τροχούς. Ανάλογα με τη χρήση, τα ελαστικά γύρω στα 10.000 km πρέπει να αλλάξουν θέσεις μεταξύ τους. Η πρώτη λύση είναι να φέρουμε τα πίσω εμπρός και το ανάποδο και η δεύτερη να τα “σταυρώσουμε” δηλαδή το πίσω αριστερό λάστιχο να πάει εμπρός δεξιά και αντίστοιχα το πίσω δεξιά εμπρός αριστερά. Προσοχή! Μετά την αλλαγή μην ξεχάσετε να ρυθμίσετε τις πιέσεις.
Ελαστικά επιδόσεων
Το κάθε ελαστικό έχει συγκεκριμένες φυσικές ιδιότητες οι οποίες καθορίζουν και την απόδοσή του. Διαβάζοντας τα χαρακτηριστικά ενός σπορ ελαστικού αν μη τι άλλο μπορεί να ενθουσιαστούμε. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι ταιριάζει απαραίτητα και στο δικό μας αυτοκίνητο. Το σπορ ελαστικό απευθύνεται πρώτα απ’ όλα σε σπορ αυτοκίνητα. Δεν είναι δυνατόν να τοποθετούνται ελαστικά με δείκτη ταχύτητας ZR (240+ km/h) σε ένα αυτοκίνητο που η τελική του ταχύτητα δεν ξεπερνά τα 210 km/h. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι το ελαστικό δεν θα φτάσει ποτέ στην θερμοκρασία λειτουργίας του άρα δεν θα αποδώσει ποτέ αυτά για τα οποία έχει σχεδιαστεί. Συν τοις άλλοις, τα σπορ ελαστικά είναι και πολύ πιο ακριβά από τα νορμάλ.
Οπτικός έλεγχος
Μην αμελείτε να κάνετε έναν οπτικό έλεγχο στα ελαστικά σας π.χ. όταν τσεκάρετε τις πιέσεις. Ελέγξτε για σκισίματα, εξογκώματα στα πλαϊνά (σαν μικρό μπαλόνι) αλλά και για την φθορά του πέλματος. Ρίξτε μια ματιά για εμφανή σημάδια ανομοιόμορφης φθοράς και μετά κάντε το τσεκ με το κέρμα: βάλτε ένα κέρμα στις αυλακώσεις του ελαστικού και ελέγξτε 1ον ότι το βάθος του πέλματος είναι παντού ίδιο και 2ον ότι το βάθος του πέλματος δεν είναι μικρότερο από 2 mm.
Επίσης αν κατά τους ελέγχους που κάνετε διαπιστώσετε απώλεια πίεσης, τότε ρίξτε μια ματιά στις βαλβίδες του ελαστικού γιατί δεν είναι λίγες οι φορές που χάνουν αέρα. Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα με τον κλασικό τρόπο: βάλτε λίγο σάλιο στη βαλβίδα και αν δείτε φουσκάλες τότε αλλάχτε τη το συντομότερο δυνατό.
Ηλικία ελαστικού
Μπορεί ένα ελαστικό να δείχνει οπτικά σε τέλεια κατάσταση αλλά αυτό δε σημαίνει ότι διατηρεί στο ακέραιο τις φυσικές του ιδιότητες. Με απλά λόγια, μπορεί το πέλμα και τα πλαϊνά να μην έχουν εμφανή σημάδια “κόπωσης” αλλά το λάστιχο να γλιστρά. Με την πολυκαιρία, το πέλμα “ξεραίνεται” και δεν μπορεί να προσφέρει την απαιτούμενη πρόσφυση. Η ηλικία του ελαστικού μπορεί να αποκαλυφθεί από τον αριθμό DOT που επεξηγήσαμε πως διαβάζεται αλλά και από τις πολύ μικρές ρωγμές που κάνουν την εμφάνισή τους και προδίδουν την αναποτελεσματικότητα του ελαστικού.
Φθορά
Τα σύγχρονα ελαστικά έχουν έναν δείκτη φθοράς (συνήθως ένα βέλος) που αποτελεί μια ένδειξη για την κατάστασή τους. Πρέπει επίσης να γνωρίζετε ότι ο βαθμός φθοράς διαφέρει από λάστιχο σε λάστιχο και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Σε ένα προσθιοκίνητο αυτοκίνητο τα εμπρός ελαστικά καταπονούνται πολύ περισσότερο από τα πίσω. Επίσης, η φθορά μπορεί να πάρει απρόβλεπτες διαστάσεις στην περίπτωση που είναι λάθος η ευθυγράμμιση ή έχει μείνει κάποιο “κουσούρι” από τρακάρισμα (στραβωμένο ψαλίδι, πλαίσιο, ακρόμπαρο). Η νευρική οδήγηση, τα άσκοπα σπιναρίσματα και οι “τιμονιές” αφαιρούν γόμα και χρόνο ζωής από το πέλμα. Τα σύγχρονα ελαστικά προορίζονται για περίπου 40.000 km με μέσο όρο ζωής τα 3 χρόνια.
Κιτ επισκευής
Μια καλή λύση ιδιαίτερα για όσους βλέπουν σαν εφιάλτη τη διαδικασία να αλλάξουν λάστιχο είναι το κιτ επισκευής. Πρόκειται για μια μικρή φιάλη με ειδικό αφρό που γεμίζει το λάστιχο και μπορεί να σας μεταφέρει μέχρι το κοντινότερο βουλκανιζατέρ. Σε περίπτωση όμως που το ελαστικό έχει πάθει μεγάλη ζημιά τότε θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε την ρεζέρβα. Τέλος, πρέπει να γνωρίζετε ότι τα κιτ επισκευής έχουν ημερομηνία λήξης.
Ρεζέρβα
Στις μέρες μας όπου υπάρχουν αρκετά μοντέλα που δεν διαθέτουν ρεζέρβα (συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις έχουν κιτ επισκευής ή ελαστικά run flat), ο 5ος τροχός του αυτοκινήτου πρέπει να είναι σε ετοιμότητα όταν του ζητηθεί η βοήθεια. Τσεκάρετε την πίεση της ρεζέρβας και αν από την πολυκαιρία η κατάσταση του πέλματος έχει πρόβλημα τότε μη διστάσετε να προβείτε στην αγορά ενός νέου ελαστικού. Προσοχή στις ρεζέρβες-τροχούς τύπου ανάγκης οι οποίες συνήθως είναι για ταχύτητες μικρότερες των 80 km/h.
Σαμπρέλα
Ένα λάθος που μπορεί να οδηγήσει σε πολύ επικίνδυνες καταστάσεις είναι η τοποθέτηση σαμπρέλας σε ελαστικό tubeless δηλ. ελαστικό που είναι σχεδιασμένο να χρησιμοποιηθεί χωρίς σαμπρέλα. Αν ένα λάστιχο “αποκτήσει” μια μεγάλη τρύπα ή σκίσιμο, η λύση που πολύ πιθανόν να ακούσετε από το στόμα “ειδικών” είναι η τοποθέτηση σαμπρέλας. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται θύλακες αέρος μεταξύ του ελαστικού και της σαμπρέλας που υπερθερμαίνονται και μπορεί να οδηγήσουν σε κλατάρισμα. Ποτέ σαμπρέλα σε tubeless ελαστικό!
Άζωτο
Το άζωτο προέρχεται από τους αγώνες και πλέον μπορεί κάποιος να το προμηθευτεί από αρκετά σημεία. Το κυριότερο πλεονέκτημά του αφορά το γεγονός ότι δεν μεταβάλλεται η θερμοκρασία του επομένως και η πίεση σε τόσο μεγάλο βαθμό όσο ο ατμοσφαιρικός αέρας. Επίσης, τα μόρια του αζώτου είναι μεγαλύτερα από αυτά του αέρα με αποτέλεσμα το ελαστικό να διατηρεί την πίεση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Από την άλλη, το κόστος για το γέμισμα με άζωτο ανέρχεται περίπου στα 5 ευρώ ανά ελαστικό. Τέλος, τα ελαστικά με άζωτο είναι λιγότερο επιρρεπή στο κλατάρισμα.
Ευθυγράμμιση και ζυγοστάθμιση
Δε νοείται αυτοκίνητο χωρίς σωστή ευθυγράμμιση και ζυγοστάθμιση. Το ελαστικό είναι ο καλύτερος “ρουφιάνος” σε περίπτωση που κάποιος τροχός είναι λάθος ρυθμισμένος αφού κατά πρώτο λόγο θα παράγει κραδασμούς ή πολύ μεγάλο θόρυβο κύλισης και κατά δεύτερο ανομοιόμορφη φθορά στο πέλμα. Σε περίπτωση αλλαγής ελαστικού πρέπει να γίνει οπωσδήποτε ζυγοστάθμιση και αν είναι δυνατόν με τους τροχούς επάνω στο αυτοκίνητο για μεγαλύτερη ακρίβεια στη ρύθμιση.
Ελαστικά Run Flat
Σε μια προσπάθεια να απαλλαγούν από το “βάρος” της ρεζέρβας, οι κατασκευαστές προχώρησαν στην παραγωγή ελαστικών που μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ακόμα και σε συνθήκες πολύ χαμηλής πίεσης ακόμα και μηδενικής. Τα ελαστικά run flat έχουν τις ρίζες τους πολύ πίσω αλλά ουσιαστικά τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αποκτούν μερίδιο στην αγορά. Τα τοιχώματα είναι ενισχυμένα με αποτέλεσμα το λάστιχο να μην “καταρρέει” σε περίπτωση κλαταρίσματος.
Φυσικά, τα run flat σε κατάσταση μηδενικής πίεσης δεν προορίζονται για ταχύτητες άνω των 90 km/h και για περισσότερα από περίπου 150-200 km/h απόσταση. Μικρό το τίμημα όμως για μια τεχνολογία που απαλάσσει τους κατασκευαστές από μια σημαντική παράμετρο κατά τον σχεδιασμό του αυτοκινήτου (η κανονική ρεζέρβα “πιάνει” πολύ χώρο) και τους οδηγούς από την διαδικασία αλλαγής ελαστικού. Στα μείον, η θορυβώδης κύλιση και η μέτρια απόσβεση ανωμαλιών.