Έχουν περάσει μόλις λίγες ημέρες που οι Ταλιμπάν πήραν τον έλεγχο της Καμπούλ, οδηγώντας το Αφγανιστάν σε ένα μέλλον που δεν μπορεί να προβλεφθεί. Και μπορεί το Αφγανιστάν να είναι μια από τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη, αλλά στο υπέδαφος του βρίσκονται ορυκτά κοιτάσματα αξίας 1 έως 3 τρισ. δολαρίων, την εκμετάλλευση του οποίου εποφθαλμιούν πολλές χώρες.
Τεράστια αποθέματα μετάλλων και σπάνιων γαιών
Τον Ιούνιο του 2010 οι New York Times επικαλέστηκαν μια εσωτερική έκθεση του αμερικανικού Πενταγώνου που ανέφερε πως το Αφγανιστάν θα μπορούσε να γίνει “η Σαουδική Αραβία του λιθίου”. Συγκεκριμένα, Αμερικανοί γεωλόγοι είχαν ανακάλυψαν στο Αφγανιστάν τεράστια αποθέματα μεταλλευμάτων, όπως χαλκό, λίθιο, σίδηρο, κοβάλτιο, νιόβιο, χρυσό, λανθάνιο, νεοδύμιο, δημήτριο, αλουμίνιο, άργυρο, ψευδάργυρο και υδράργυρο, υπολογίζοντας την αξία τους σε τουλάχιστον 1 τρισ. δολάρια, με άλλες εκτιμήσεις να ανεβάζουν την αξία στα 3 τρισ. δολάρια.
Οι σπάνιες γαίες έχουν ευρεία χρήση στην υψηλή τεχνολογία, από την κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων μέχρι αεροσκαφών και δορυφόρων, αλλά και σε αμυντικά συστήματα.
Καταλαβαίνεις πως τα κοιτάσματα αυτά μπορούν να κάνουν τη χώρα μια από τις μεγαλύτερες εξαγωγούς μεταλλευμάτων παγκοσμίως, με τα αποθέματα λιθίου στο Αφγανιστάν να μπορούν να συγκριθούν με αυτά της Βολιβίας, που κατέχει μια από τις πρώτες θέσεις στον κόσμο. Το λίθιο είναι απαραίτητο συστατικό των μπαταριών που χρησιμοποιούνται στις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, από κινητά τηλέφωνα μέχρι αυτοκίνητα. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η ανάγκη για λίθιο θα αυξηθεί κατά 40 φορές από τώρα έως το 2040.
Εξίσου μεγάλα είναι και τα αποθέματα σιδήρου και χαλκού. “Τα κοιτάσματα αυτά θα γίνουν η ραχοκοκαλιά της αφγανικής οικονομίας”, εκτιμούσε ο Τζαλίλ Τζουμριάνι, σύμβουλος στο αφγανικό υπουργείο Ορυχείων.
Η ανακάλυψη είχε γίνει από μικρή ομάδα γεωλόγων και αξιωματούχων του Πενταγώνου που εξέτασε γεωλογικούς χάρτες και δεδομένα τα οποία είχαν συγκεντρώσει σοβιετικοί ειδικοί στη διάρκεια της κατοχής του Αφγανιστάν τη δεκαετία του 1980.
Αφγανοί γεωλόγοι είχαν κρύψει στα σπίτια τους τα έγγραφα αυτά όταν αποχώρησαν οι Σοβιετικοί και τα παρουσίασαν το 2001 μετά την πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν.
Είχαμε τους χάρτες, όμως δεν υπήρξε συνέχεια γιατί είχαμε πόλεμο επί 30-35 χρόνια,
δήλωνε ο Αχμαντ Χουζάμπρε, αφγανός μηχανικός που εργαζόταν στο υπουργείο Ορυχείων τη δεκαετία του 1970. Ο πρόεδρος Χαμίντ Καρζάι είχε ενημερωθεί από αμερικανούς αξιωματούχους για την ανακάλυψη αυτή. Σύμφωνα με τις τότε μελέτες του Πενταγώνου, στο δυτικό Αφγανιστάν και κυρίως στην επαρχία του Ghazni υπολογίζεται ότι υπάρχει το μεγαλύτερο κοίτασμα του πλανήτη σε λίθιο. Πολύ μεγαλύτερο από της Βολιβίας.
Οι προθέσεις της Κίνας
Για να μεταφερθούμε στο σήμερα, η πρόθεση της Κίνας να αναπτύξει φιλική σχέση με το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν και να συμμετέχει στην ανοικοδόμηση της χώρας μπορεί να κρύβει την πρόθεση της να “βάλει χέρι” στα τεράστια αποθέματα μετάλλων και σπάνιων γαιών που εκτιμάται ότι διαθέτει στο υπέδαφος της.
Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι η Κίνα διαμήνυσε πως είναι έτοιμη για φιλική συνεργασία με το Αφγανιστάν, όχι μόνο διότι την χαροποιεί ο τρόπος με τον οποίο λαβώθηκε το κύρος των ΗΠΑ με την ανάκτηση των ηνίων της χώρας από τους ισλαμιστές αντάρτες που πολεμούσε για σχεδόν 20 χρόνια, αλλά κι επειδή, ενδεχομένως στο πίσω μέρος του μυαλού της, να βρίσκεται και η δυνατότητα νέας οικονομικής συνεργασίας.
Η Κίνα ήδη διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα σπάνιων γαιών παγκοσμίως, περίπου στο 35%, χάρη στην αξιοποίηση των οποίων ελέγχει την παγκόσμια αγορά σε ποσοστό που αγγίζει το 70%.
Κι αυτό διότι η εξόρυξη σπάνιων γαιών είναι πολύ επιβαρυντική για το φυσικό περιβάλλον, οπότε για την Κίνα όπου οι περιβαλλοντολογικοί κανόνες ήταν μέχρι τώρα πολύ πιο χαλαροί, ήταν πολύ ευκολότερη και η εντατική εκμετάλλευση των αποθεμάτων. Το 2018, η παραγωγή της σε σπάνιες γαίες έφτανε τους 120.000 μετρικούς τόνους, όταν οι ΗΠΑ παρήγαγαν μόλις 15.000 μετρικούς τόνους.
Τα αποθέματα των ΗΠΑ ωχριούν σε σύγκριση με της Κίνας. Οι ΗΠΑ διαθέτουν συνολικά 1,4 εκατομμύρια μετρικούς τόνους αποθεμάτων, έναντι 44 εκατομμυρίων μετρικών τόνων αποθεμάτων που διαθέτει η Κίνα.
Μάλιστα, στο πλαίσιο του σινοαμερικανικού εμπορικού πολέμου είχε πέσει στο τραπέζι η πιθανότητα το Πεκίνο να χρησιμοποιήσει την αμερικανική εξάρτηση στις εισαγωγές σπάνιων γαιών από την Κίνα ως όπλο, αν και το Πεκίνο τελικά το απέφυγε φοβούμενο πως η διαταραχή στην παγκόσμια τεχνολογική αγορά θα έθιγε και τη δική της οικονομία.
Οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε μεγάλο βαθμό εξάρτησης από την Κίνα για την προμήθεια σπάνιων γαιών το 2019, όταν το Πεκίνο κάλυπτε το 80% των αμερικανικών αναγκών, σύμφωνα με το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο.
Με το εκμεταλλευτεί και τα σημαντικά αποθέματα του Αφγανιστάν θα διασφάλιζε στη Κίνα τη διατήρηση του μονοπωλίου που σχεδόν απολαμβάνει στον κλάδο.
Σε δηλώσεις της στο CNBC, η αναλύτρια της AllianceBernstein, Shamaila Khan υποστήριξε ότι η φιλική διάθεση του Πεκίνου προς τους Ταλιμπάν πιθανότατα έχει να κάνει και με το ζήτημα των αποθεμάτων σπάνιων γαιών της χώρας.
Θα πρέπει να υπάρξει μια διεθνής πρωτοβουλία για να διασφαλιστεί ότι εάν κάποια χώρα συμφωνήσει να εκμεταλλευτεί τον ορυκτό πλούτο της για λογαριασμό των Ταλιμπάν, να το κάνει αυστηρά και μόνο υπό τον προϋπόθεση ότι προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και ειδικότερα τα δικαιώματα των γυναικών.
Θα πρέπει να υπάρξει πίεση στην Κίνα, αν πρόκειται να συμμαχήσει με τους Ταλιμπάν ώστε να τους παράσχει οικονομική βοήθεια – πίεση για να το κάνει με τους αποδεκτούς διεθνείς όρους.
Οι Ταλιμπάν ελέγχουν πλέον πόρους που τους καθιστούν πολύ επικίνδυνους για τον κόσμο, καθώς το Αφγανιστάν διαθέτει ορυκτό πλούτο προς εκμετάλλευση.
πρόσθεσε μεταξύ άλλων η Khan.
Η Hua Chunying, εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, είπε:
Στη βάση του πλήρους σεβασμού της κυριαρχίας του Αφγανιστάν και τη βούληση όλων των φατριών της χώρας, η Κίνα διατήρησε επαφή και επικοινωνία με τους αφγανούς Ταλιμπάν και έπαιξε εποικοδομητικό ρόλο στην προώθηση πολιτικής διευθέτησης για την επίλυση του αφγανικού ζητήματος,
διαμηνύοντας την πρόθεση της Κίνας να συμμετέχει στην ανοικοδόμηση και ανάπτυξη του Αφγανιστάν, μόλις λίγες ώρες μετά την ανάληψη του ελέγχου της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν.
Σύμφωνα με τη Hua, οι Ταλιμπάν δήλωσαν σε πολλές περιπτώσεις ότι προσβλέπουν στη συμμετοχή της Κίνας στην ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη του Αφγανιστάν. Όπως είπε:
Είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε την καλή γειτονία και τη φιλική συνεργασία με το Αφγανιστάν και να διαδραματίσουμε εποικοδομητικό ρόλο στην ειρήνη και στην ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν.
Τον περασμένο μήνα, επίσης, και πολύ πριν οι Ταλιμπάν ξεκινήσουν την επέλαση τους προς την πρωτεύουσα, ο κινέζος υπουργός Εξωτερικών Wang Yi, συναντήθηκε στην κινεζική πόλη Τιεντζίν με αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν υπό τον Mullah Abdul Ghani Baradar, τον οποίο τα διεθνή Μέσα θεωρούν τώρα ως τον επικρατέστερο νέο πρόεδρο της χώρας.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Wang:
Οι Ταλιμπάν είναι σημαντική στρατιωτική και πολιτική δύναμη στο Αφγανιστάν και πρόκειται να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ειρήνευση στην περιοχή αλλά και στην ανοικοδόμησή της.
Και φαίνεται πως από τότε η Κίνα διεμήνυσε την πρόθεση της να βοηθήσει στη μεταπολεμική ανοικοδόμηση και ανάπτυξη της χώρας, εντάσσοντας όλο το έργο στο πακέτο του νέου “Δρόμου του Μεταξιού”, ήτοι το σχέδιο του “Belt and Road Initiative”, ένα επενδυτικό σχέδιο υποδομών-μαμούθ για την κατασκευή σιδηροδρομικών, οδικών, θαλάσσιων και άλλων διαδρομών που εκτείνονται από την Κίνα στην Κεντρική Ασία, στην Αφρική και στην Ευρώπη. Αν οι Ταλιμπάν συμφώνησαν και με τι αντάλλαγμα, προφανώς θα φανεί στην πορεία.
Άλλωστε, οι κινεζικές επενδύσεις στο Αφγανιστάν έχουν ήδη απλωθεί πολύ. Κολοσσοί όπως οι China Metallurgical Group Corp, Jiangxi Copper Corporation και Zijin Mining Group Company κέρδισαν τα προηγούμενα χρόνια τον διαγωνισμό για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος χαλκού στο οικόπεδο Αϊνακ της επαρχίας Λογκάρ, που χαρακτηρίζεται ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο.
Κινεζικοί όμιλοι, επίσης, όπως η China National Petroleum Corporation (CNPC) είχαν αναλάβει έρευνες σε ενεργειακά οικόπεδα στην περιοχή Σάρι Πόλυ (βόρειο Αφγανιστάν), αλλά η επένδυση πάγωσε λόγω των εχθροπραξιών με τους Ταλιμπάν.
Κρίσιμη επένδυση θεωρείται και το σχέδιο για τη διάνοιξη οδικού δικτύου 50 χιλιομέτρων που θα διαπερνά την οροσειρά Παμίρ, στη λεπτή λωρίδα αφγανικής γης της περιοχής Γουακάν, που ενώνει τη χώρα με την Ανατολική Κίνα, ως χερσαίο πέρασμα μεταξύ Πακιστάν και Τατζικιστάν.
Αυτό το έργο μάλιστα ξεκίνησε πρόσφατα και εκτιμάται ότι όταν ολοκληρωθεί θα αναβαθμίσει δραστικά τις εισαγωγές αφγανικών ορυκτών και άλλων πολύτιμων πρώτων υλών στην Κίνα.